Đề 1: Cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên,đất trời xứ Huế vào mùa xuân qua khổ 1,2,3 trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải) (Dàn ý)
Mở bài:
- Mùa xuân như một cô thiếu nữ tràn đầy nhựa sống và đem lại nguồn cảm hứng bất tận cho các tao nhân mặc khách từ xưa đến nay. Xuân tươi non, xinh đẹp là vậy nhưng chẳng bao giờ nó lặp lại mình.
- Đến với một nhà thơ trưởng thành trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ, đã trải qua bao nhiêu thăng trầm của cuộc đời và những năm tháng đau thương của đất nước, chính vì thế Thanh Hải càng yêu quý hơn mùa xuân của quê hương, một mùa xuân ngập tràn niềm vui.
- Ba khổ thơ đầu tiên là tiếng lòng say sưa của một con người yêu thiên nhiên, trân trọng cuộc sống và nặng tình với quê hương, đất nước
“Mọc giữa dòng sông xanh
…………….
Cứ đi lên phía trước”
Thân bài:
- Khổ 1
- Ở mỗi góc nhìn khác nhau, các thi nhân lại cảm nhận mùa xuân với những nét rất riêng của nó. Nếu Hàn Mặc Tử từng khắc khoải nhớ quê hương khi mùa xuân chín “ Khách xa gặp lúc mùa xuân chín/ lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng”, Xuân Diệu- ông hoàng thơ tình đã từng ngất ngây trước sức sống rạo rực, quyến rũ của xuân sang “ này đây hoa của đồng nội xanh rì/ này đây lá của cành tơ phơ phất”, thì Thanh Hải yêu quý trước những hình ảnh mộc mạc, giản dị của quê hương xứ Huế: “Mọc giữa dòng sông xanh….”
- Hai câu thơ đầu tiên vẽ ra trước mắt người đọc một khung cảnh thiên nhiên bình yên, thơ mộng của một vùng quê thanh bình thông qua hình ảnh “dòng sông xanh” và “bông hoa tím biếc”. Nhà thơ mở ra trước mắt người đọc dòng sông mênh mông soi bóng kinh thành Huế cổ kính. Với điệu chảy nhẹ nhàng sâu lắng dành riêng cho xứ Huế, sông Hương đi vào thơ thật dịu dàng như cô gái Huế mặc chiếc áo dài thiên thanh trong một buổi sáng bình yên. Hình ảnh dòng sông xanh rất đỗi thân quen. Đâu đó trên khắp đất nước hình chữ S này,những dòng sông viết nên tên làng, tên xóm, dòng sông như lòng mẹ vun bồi phù sa cho cây cối tốt tươi. Nếu được một lần đến xứ Huế, đứng bên bờ sông, ngắm những bè lục bình thả nhẹ theo dòng nước mới cảm hết vẻ đẹp dung dị, đời thường nhưng cũng đầy thơ mộng của hình ảnh “một bông hoa tím biếc”. Sắc tím của lục bình hay sắc tím của hoa súng đều mang đậm nét Huế, mang đậm nét dung dị của quê hương. Câu thơ rất khéo khi sử dụng phép đảo ngữ đưa động từ “mọc” lên đầu để nhấn mạnh sức sống mãnh liệt,tươi trẻ của thiên nhiên trong mùa xuân.
- Mùa xuân không chỉ đẹp bởi hương sắc mà còn rộn ràng bởi âm thanh. Thông thường nhắc đến mùa xuân, chúng ta bắt gặp những cánh chim én chao nghiêng báo hiệu một năm mới lại đến. Nguyễn Du đã từng ngẩn ngơ trước vẻ đẹp tinh khôi, trong lành của cỏ non, hoa lê trắng và cành chim én “mùa xuân con én đưa thoi/ thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi”. Mùa xuân đến với Thanh Hải không bằng cánh chim én mà bằng tiếng hót của những chú chim chiền chiện để trong tình yêu tha thiết với loài chim của đồng quê, Thanh Hải thốt lên “ôi con chim chiền chiện/ hót chi mà vang trời”. Sự kết hợp giữa thán từ “ôi”và “chi” bộc lộ được cảm xúc dâng trào của tác giả khi bất chợt nghe những âm thanh rất quen thuộc của quê hương. Mỗi vụ mùa vừa thu hoạch, chim chiền chiện từ đâu bay đến cất tiếng hót véo von như muốn chia vui cùng người nông dân vụ mùa bội thu, đó cũng là lúc kết thúc một năm cũ, chuẩn bị chào năm mới.
- Câu thơ tiếp theo mở ra theo dòng cảm xúc của đứa con xứ Huế “Từng giọt long lanh rơi/ tôi đưa tay tôi hứng”. Cũng là cách nói giản dị, mộc mạc nhưng chứa đựng vô vàn cảm xúc của tác giả đã khiến “giọt long lanh”trở thành giọt tâm tình, giọt mưa hay giọt nắng. Đọc đến đây, mỗi người có một cảm nhận riêng để tìm cho ra cái “giọt long lanh” thấm ướt tâm hồn thi nhân là đâu. Phải chăng đó là tiếng chim được Thanh Hải dùng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác chuyển từ thị giác “từng giọt long lanh” sang xúc giác”tôi đưa tay tôi hứng”. Hành động”đưa tay hứng” đã bày tỏ được sự trân trọng, thương yêu của tác giả đối với thiên nhiên quê mình cũng như niềm vui vô tận trước mùa xuân hòa bình, mùa xuân tươi đẹp của đất trời.
- Khổ 2: Mùa xuân người cầm súng….tất cả như xôn xao”
- Từ mùa xuân của thiên nhiên, tác giả nghĩ về mùa xuân của đất nước, mùa xuân tươi đẹp đang đến với cả dân tộc. Khổ thơ mở ra với hai phép điệp cấu trúc “mùa xuân người…”,”tất cả như..” kết hợp với nhịp thơ nhanh, hối hả như sức lan tỏa của mùa xuân khắp mọi nơi trên đất nước.
- Bằng cấu trúc song hành, nhà thơ muốn nhấn mạnh hai nhiệm vụ chính của đất nước là chiến đấu bảo vệ bảo tổ quốc và lao động xây dựng xã hội chủ nghĩa.Hai nhiệm vụ này đi đôi với nhau trong suốt những ngày đầu khi đất nước vừa thống nhất. “Người cầm súng” chỉ những người lính đang ngày đêm canh giữ biên cương, với các anh mùa xuân đến bằng chồi lộc biếc trên cây lá ngụy trang, bằng màu trắng của hoa mơ và lá thư tay của người mẹ ở hậu phương vừa gửi đến. Câu thơ nhắc chúng ta về những con người đã âm thầm cống hiến để đất nước được mùa xuân trọn vẹn.
- Mùa xuân đến bên những cánh đồng, bằng những cành cây đâm chồi này lộc. Người nông dân hăng say lao động “mùa xuân người ra đồng/ lộc trải dài nương mạ”. Điệp từ “lộc” trong câu thơ vừa mang nghĩa tả thực vừa ẩn dụ. lộc là những chồi non được cây ấp ủ trong lớp vỏ dày, đến đầu xuân ấm áp, chúng trở mình qua kẽ lá để từ đó tạo nên những mùa xuân xanh tươi dầy sức sống. Lộc còn gợi cho ta về tài lộc, những may mắn, niềm vui đến trong đầu năm mới. Mùa xuân đến với người nông dân còn gì vui hơn, phấn khởi hơn là gặt hái những thành quả lao động của mình trong một năm dầm sương dãi nắng.
- Hai câu thơ cuối khép lại khổ thơ mang nhịp điệu nhanh, khẩn trương của cuộc sống mới, kết hợp với từ láy “hối hả”, “xôn xao” diễn tả được tốc độ phát triển của đất nước sau khi thống nhất, đồng thời người đọc dường như nghe cả tiếng reo vui, nụ cười không tắt trên gương mặt của tất cả mọi người yêu nước.
- Khổ 3 “Đất nước bốn nghìn năm…..cứ đi lên phía trước”
- Nếu như hai khổ thơ đầu, Thanh Hải như say sưa trước cảnh đất trời vào xuân trên khắp mọi nơi đất nước thì khổ thơ thứ ba, nhà thơ lắng mình để cảm nhận về mùa xuân lớn của non sông từ đấy Thanh Hải thể hiện niềm tin son sắt vào sự phát triển trường tồn của dân tộc.
- Chỉ bằng hai câu thơ đầu, Thanh Hải đã cho chúng ta cái nhìn toàn diện về chiều dài của lịch sử và chiều sâu của văn hóa. Đất nước ta từ buổi dựng nước cũng đã hơn bốn nghìn năm, khoảng thời gian ấy đủ dài để ta có quyền tự hào về con người Việt Nam anh hùng, bất khuất trong chiến tranh, cần cù, thông minh trong lao động “sống vững chãi bốn nghìn năm sừng sững
Lưng đeo gươm tay mềm mại búp hoa”
(Huy Cận)
- Để có được niềm vui trọn vẹn như hôm nay, ông cha ta đã không tiếc mồ hôi và xương máu, đã sống nghĩa tình và trách nhiệm dù cho “vất vả và gian lao”. “vất vả và gian lao”cụm từ đơn giản thế nhưng lại chứa đựng cả hành trình đi lên của đất nước, hành trình giành lại quyền được sống, được làm chủ quê hương “Nước Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”
(Đất Nước – Nguyễn Đình Thi)
- Phép so sánh của câu thơ tiếp theo “đất nước như vì sao” đẹp và đầy ý nghĩa. Không có gì có thể sáng lấp lánh như sao dù trong bóng tối, không có gì có thể tinh tú và trường tồn hơn thế. Câu thơ chứa đựng niềm tự hào về một đất nước vững chãi, hưng thịnh nhân dân được ấm no, hạnh phúc. Đó là sự thật, là lẽ hiển nhiên cũng là mong ước cháy bỏng của bao thế hệ người Việt. Khi một đất nước có đủ thiên thời, địa lợi và nhân hòa, chúng ta có quyền tin tưởng vào điều ấy và càng thể hiện ý chí, quyết tâm vào sức mạnh dân tộc “cứ đi lên phía trước”.
- Tác giả đã thành công khi kết hợp sử dụng thể thơ 5 chữ cùng những hình ảnh thơ mộc mạc, giàu sức gợi hình, gợi cảm đã vẽ nên một bức tranh xuân tươi đẹp của thiên nhiên, của đất trời và của đất nước.
- Kết bài: Ba khổ thơ đầu khép lại nhưng trong lòng người đọc lại mở ra trước mắt khung cảnh xứ Huế vào xuân nên thơ và tươi đẹp. Từ mùa xuân xứ Huế, Thanh Hải dẫn chúng ta trong niềm say sưa yêu mến với mùa xuân đất nước. Bài thơ là một âm thanh trong trẻo, vui tươi, tự hào cũng là “mùa xuân nho nhỏ” mà tác giả đã dành lại cho đời. Hơn ba mươi năm trôi qua, đất nước chúng ta ngày một tươi đẹp, nhân dân được hưởng những mùa xuân trọn vẹn, điều đó đã chứng minh được đất nước chúng ta như vì sao mãi tiến lên phía trước.
